zondag 26 januari 2014

Nieuwe rubriek: De taaltips van de maand

Omdat ik al meer dan 25 jaar werk in het cluster 2 onderwijs dacht ik dat het misschien tijd werd om deze ervaring te delen met mijn volgers.
Niet dat ik mezelf nu het toppunt van kennis vind maar ik merk steeds vaker dat mensen die komen kijken vaak benieuwd zijn naar de manier waarop wij dingen doen in de groep met taal. Ik hoor deze geluiden ook vaak via onze ambulante medewerkers die leerkrachten in het basisonderwijs bijstaan.
Daarom werd dit idee geboren en ik hoop dat ik hiermee mensen kan inspireren.
Bij deze daarom een nieuwe, hopelijk maandelijkse,  aflevering in de reeks "taaltips voor kleuters".
Mocht jij nog leuke tips of aanvullingen hebben dan lees ik ze graag terug via de reactie's. Zo kunnen we ook elkaar blijven  inspireren.

In deze eerste aflevering:  werken met letters (deel 1)

Ik werk elk thema (3 weken) met een letter die centraal staat en dus ook past bij het thema.
Elk jaar is dat dus een andere volgorde.
Je komt hiermee per jaar aan ongeveer 13 letters. Dit is niet de norm die de inspectie stelt maar ik ben van oordeel dat versneld aanbieden weinig meerwaarde heeft. De kinderen pakken trouwens tussendoor ook de nodige letters op zodat het aantal 13 niet een vast gegeven is voor elk kind.
Elke letter wordt tijdens het thema volgens het beredeneerde aanbod van de CPS map Fonemisch bewustzijn uitgediept, volgens de 10 beschreven vaardigheden.

  1. luisteren
  2. zinnen en woorden
  3. rijmen
  4. klankgroepen
  5. isoleren van klanken
  6. begrijpend luisteren
  7. letterkennis
  8. auditieve synthese van klanken
  9. auditieve analyse van klanken
  10. manipuleren van klanken

Wat doen wij in onze klas met de letter:
We beginnen met onze letterkampioen "Bennie" (een handpop) die in zijn rugzakje elke keer een nieuw letter bij zich heeft.
                              
Bij binnenkomst van de kinderen zit hij al in de kring te wachten en de kinderen weten inmiddels dat hij weer een nieuwe letter komt brengen en vinden dat elke keer weer spannend.
Er zitten nu al 6 letterkaartjes in zijn rugzak. We halen de letters eruit en kijken of de kinderen kunnen ontdekken welke letter nieuw is.
Bennie kletst wat met de kinderen en vraagt of ze weten hoe die letter klinkt?
We oefenen samen met Bennie de klank en ik laat meteen het bijbehorende klankgebaar zien.
Dit is voor onze kinderen een belangrijke visuele ondersteuning bij het aanleren van de letters en ze worden volgend jaar in groep 3 ook gebruikt naast de methode VLL.
De kinderen zien en horen zo de klank. Bij bepaalde klanken laten we ze ook voelen waar de klank gemaakt word. Bijvoorbeeld bij de r de hand op de keel,  bij de b de hand op de wang. (vaardigheid 1)

Op een gelamineerd A3 vel heb ik van tevoren de letter klaargemaakt met een plaatje van het thema en de klank ernaast. Die leggen we in het midden van de kring naast het letterkaartje.
Die kaarten komen later boven de letterplek op het raam te hangen.

Vervolgens gaan we samen op zoek naar woorden met de klank van het thema. We zoeken in de klas, soms gaan we op speurtocht door de school. Bij mijn groep is de woordenschat momenteel erg zwak dus moeten we altijd samen op zoek en moet je de woorden echt stuk voor stuk benoemen, een paar keer hakken-plakken, met duidelijke articulatie en zo de kinderen hopelijk zelf laten ontdekken of de klank er nu wel of niet in zit. Klanken voelen en horen, dat blijft belangrijk. (vaardigheid 1,7,8,9) Lukt het auditief niet dan schrijf ik het woord uit en laat ze visueel analyseren of ze de klank ontdekken. (vaardigheid 2)
De ouders worden via twitter ook gevraagd om thuis mee op zoek te gaan. 
Alle gevonden en meegebrachte spulletjes worden op de letterplek (vensterbank) uitgestald met een bijbehorend woordkaartje erbij met zwarte letters en de themaletter in het rood.
Ook Bennie komt daar te zitten met het letterkaartje op zijn schoot. (vaardigheid 7)

Met deze verzamelde materialen worden vervolgens gedurende het projectthema diverse oefeningen volgens de 10 vaardigheden gedaan.
Hierover de volgende keer meer!

Hoe ga jij om met letters in de klas?







6 opmerkingen:

  1. Leuke tips die ik in de alfabetiseringsklas ook kan gebruiken. Ik laat letters ook namaken van verschillende materialen (stof, schuurpapier) zodat cursisten de letters kunnen voelen.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat is ook een leuke tip! Nog meer leuke tips vind je op http://www.pinterest.com/marita2308/letters-in-de-kleutergroep/

      Verwijderen
    2. Hoi juf Marita,

      Kan je soms eens een voorbeeldje plaatsen van zo'n klankgebarenkaart?

      Mvg,
      Ilse

      Verwijderen
    3. Hoi Ilse, als je de letteraart bedoelt die we in de klas ophangen kun je op de foto voorbeelde zien. Maar wanneer je de klankondersteunende gebaren bedoelt, kan ik je doorverwijzen naar mijn yurlssite.Juf Marita #yurls http://jufmarita.yurls.net/nl/page/837822#box_3711763

      Verwijderen
  2. Beste Marita,
    Gebruiken jullie alleen de map fonemisch bewustzijn in combinatie met de klankgebaren in jullie kleutergroep? Of ook nog andere methodes? Wordt er extra aandacht besteed aan het rijmen? Groetjes, Sylvia

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Hallo Sylvia, Wij gebruiken inderdaad alleen de map van CPS in combinatie met de klankgebaren (met NMG) Er wordt via een beredeneerd aanbod zeker extra aandacht besteed aan rijmen, maar ook aan andere taalgebieden.

    BeantwoordenVerwijderen